Wat is plaatstaal?
Weinig mensen weten wat plaatstaal precies is, laat staan dat ze de verschillende soorten plaatstaal kennen. Sommige namen klinken ook exotisch: sendzimir en zincor bijvoorbeeld klinken bijna russisch. RVS wordt door veel mensen roestvrijstaal genoemd, terwijl metaalpuristen daar meteen ‘roestváststaal’ van maken. En onze zuiderburen zeggen gewoon ‘inox’. De verschillende soorten plaatstaal zijn natuurlijk niet zomaar ontstaan, daar zitten goede redenen achter. In dit artikel wordt kort ingegaan op staal, en de verschillende soorten plaatwerk die daarvan gemaakt worden.
Plaatstaal
Staal is gemaakt van ijzer en koolstof. Het grootste deel is ijzer. Koolstof wordt aan ijzer toegevoegd om het ijzer sterker of harder te maken. Zonder koolstof is ijzer zacht en buigzaam, en wordt het smeedijzer genoemd. Met koolstof wordt het harder en taaier. Staal mag maar voor maximaal 2% uit koolstof bestaan. Als er meer koolstof in voorkomt, is het gietijzer geworden. Gietijzer is dus nog harder en taaier dan staal, dat noemen we ook wel ‘bros’. Het breekt gemakkelijk als je het buigt, het is dus minder plastisch. Maar wel heel hard. Staal wordt in hoogovens gemaakt. Eigenlijk wordt in de hoogovens gietijzer gemaakt, want het koolstofgehalte is veel te hoog als het gietijzer uit de hoogoven wordt gehaald: 4 a 5% koolstof. Dat wordt eruit gehaald door het gietijzer in een pan te gieten en er zuurstof overheen te blazen. Het zuurstof gaat een verbinding aan met het koolstof, waardoor het gehalte koolstof afneemt en er echt mooi staal ontstaat. Als het uit de pan komt, gaat het in een gietmal en wordt er een blok van gegoten. Dit blok kan uitgewalst worden tot een dunnere plak staal, als een stuk deeg onder een deegroller. Om het blok te kunnen walsen wordt het eerst wat ‘zachter’ gemaakt door het weer gloeiend heet te verhitten, en daarna wordt het door een aantal walsen gehaald om het dunner te krijgen. Dat kan heel dun worden: tot 2 mm zelfs. Het staal zit dan nog opgerold op een zogenaamde ‘coil’. Die kan afgerold en opgeknipt worden in platen: plaatstaal.
Warmgewalst
Het heet dan warmgewalst plaatstaal. Warmgewalst plaatstaal heeft vaak een oxidehuid: het bovenste gedeelte van het staal is in de warme toestand een verbinding aangegaan met zuurstof en is als het ware in warme toestand geroest. Het is een grijze laag die erg bros is en waar je grijze handen van krijgt als je het vastpakt.
Koudgewalst
De warmgewalste rol staal kan ook nog koud nagewalst worden, om er nog dunner staal van te krijgen. Het staal wordt dan niet meer opgewarmd, maar koud door de walsrollen gehaald. Hierdoor worden de moleculen van het staal uitgerekt in de walsrichting. Daar wordt het staal harder en sterker van. Koudgewalst staal heeft geen oxidehuid, en ziet er mooi glanzend en lichtgrijs uit. Wel wordt koudgewalst staal snel ingevet tegen het roesten, zodat je er vette handen van krijgt als je het vastpakt. Een koudgewalste rol staal kan afgerold worden en geknipt worden tot platen, maar kan ook nog een laatste behandeling krijgen net voor het knippen.
Sendzimir
Het kan door een bad gloeiend heet zink gehaald worden waardoor er een zinklaag op het staal wordt aangebracht. Het heet dan thermisch verzinkt plaatstaal, oftewel sendzimir. Dit wordt gebruikt in situaties waarbij het staal lang mee moet gaan, zoals in de bouw. De buizen die vaak achter de plafonds van kantoren en bedrijfsruimtes zitten voor de luchtverversing zijn meestal gemaakt van sendzimir.
Zincor
Een koudgewalste rol staalplaat kan nog op een andere manier voorzien worden van zink, namelijk op elektrolytische wijze. Dit wordt ook wel galvaniseren genoemd Hierbij wordt de rol staal door een bad gehaald waarbij het staal negatief wordt geladen door stroom (kathode). In het bad bevindt zich ook zink, wat positief geladen wordt (anode). Door de lading slaat het zink neer op het staal gedurende de tijd dat de stroom loopt van anode naar kathode. Hierdoor kan zeer precies de laagdikte bepaald worden, die in het geval van zincor 2,5 mu bedraagt (2,5 duizendste millimeter). Bijna alle auto’s worden gemaakt van zincor.
Benieuwd van welk soort plaatstaal jouw product gemaakt kan worden? Zo hard als metaal is, zo buigzaam is Van Schijndel Metaal bij de ontwikkeling en productie van jouw idee. Met bijna 90 jaar ervaring in plaatbewerking in eigen huis, adviseren we je niet alleen over wat er mogelijk is, maar leveren we maatwerk met het beste resultaat. Neem dan contact met ons op.